Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) αποτελούν μια σημαντική κατηγορία μολυσματικών παθήσεων που μεταδίδονται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής. Ενώ συχνά συνδέονται με το αναπαραγωγικό σύστημα, αρκετά από αυτά μπορούν να προκαλέσουν εκδηλώσεις και στο στόμα, ιδιαίτερα όταν η μετάδοση γίνεται μέσω στοματικού σεξ. Η έγκαιρη διάγνωση των ΣΜΝ που επηρεάζουν τη στοματική κοιλότητα είναι κρίσιμη για την αποφυγή σοβαρών επιπλοκών και για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Κοινά ΣΜΝ με Στοματικές Εκδηλώσεις
Σύφιλη (Treponema pallidum): Η σύφιλη μπορεί να παρουσιάσει διάφορες εκδηλώσεις στο στόμα, ανάλογα με το στάδιο της λοίμωξης:
- Στο πρωτογενές στάδιο, εμφανίζεται ένα ανώδυνο έλκος (σκληρός έλκης), συνήθως στη γλώσσα, στα χείλη ή στον ουρανίσκο. Το έλκος έχει σκληρή βάση και μπορεί να επιμένει για εβδομάδες πριν επουλωθεί αυτόματα.
- Στο δευτερογενές στάδιο, παρατηρούνται βλάβες, όπως πλάκες ή εξανθήματα στη στοματική κοιλότητα, που συνοδεύονται συχνά από γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια.
- Στο τριτογενές στάδιο, αν και σπάνιο σήμερα, μπορεί να εμφανιστούν κομμιώματα (φλεγμονώδεις βλάβες) στο στόμα, προκαλώντας παραμορφώσεις.
Γονόρροια (Neisseria gonorrhoeae): Η γονόρροια μπορεί να προσβάλλει τη στοματική κοιλότητα, ιδιαίτερα το φάρυγγα, μέσω στοματοφαρυγγικής επαφής. Συχνά, οι ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί, αλλά μπορεί να εμφανιστεί:
- Φαρυγγίτιδα, συνοδευόμενη από πόνο και ερυθρότητα.
- Πυώδης εκκρίσεις, οίδημα και έλκη στη στοματική κοιλότητα.
Ιός του έρπητα (HSV-1 και HSV-2): Ο έρπης μπορεί να μεταδοθεί στο στόμα μέσω στοματικής-γεννητικής επαφής. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν:
- Πρωτοπαθή λοίμωξη: Εμφάνιση πολλαπλών επώδυνων ελκών, συνήθως στη γλώσσα, στα χείλη ή στον ουρανίσκο. Συνοδεύεται από πυρετό και λεμφαδενοπάθεια.
- Υποτροπές: Ερπητικά εξανθήματα στα χείλη ή γύρω από το στόμα, που είναι μικρότερα και λιγότερο επώδυνα.
Ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV): Ο HPV προκαλεί κονδυλώματα στη στοματική κοιλότητα, συχνά στη γλώσσα, στον φάρυγγα ή στα χείλη. Οι βλάβες μπορεί να είναι:
- Ανώδυνες και ανυψωμένες.
- Λευκές ή ροζ, με χαρακτηριστική ανώμαλη επιφάνεια.
HIV/AIDS: Η HIV λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει ποικίλες στοματικές βλάβες, είτε ως άμεσο αποτέλεσμα του ιού είτε λόγω ανοσοκαταστολής. Συνήθεις βλάβες περιλαμβάνουν:
- Λευκοπλακία της γλώσσας (οφειλόμενη στον ιό Epstein-Barr).
- Καντιντίαση, που εμφανίζεται ως λευκές πλάκες ή ερυθρές περιοχές.
- Ελκώσεις, συχνά επώδυνες και ανθεκτικές στη θεραπεία.
Χλαμύδια (Chlamydia trachomatis): Τα χλαμύδια μπορεί να προκαλέσουν φαρυγγίτιδα, αν και οι στοματικές εκδηλώσεις είναι λιγότερο συχνές σε σχέση με άλλες περιοχές. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ήπιο πονόλαιμο, ερυθρότητα και διόγκωση.
Διάγνωση και Διαφορική Διάγνωση
Η διάγνωση των ΣΜΝ στο στόμα απαιτεί κλινική εξέταση, αναγνώριση των χαρακτηριστικών βλαβών και εργαστηριακές εξετάσεις:
- Η μικροσκοπική εξέταση και οι καλλιέργειες βοηθούν στη διάγνωση της σύφιλης και της γονόρροιας.
- Τα PCR τεστ είναι χρήσιμα για την ανίχνευση HSV, HPV, και HIV.
- Σιελικές εξετάσεις ή αιματολογικές εξετάσεις χρησιμοποιούνται για την επιβεβαίωση της HIV λοίμωξης.
Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει άλλες παθήσεις που προκαλούν στοματικές βλάβες, όπως αφθώδη έλκη, καρκίνο του στόματος, τραυματικά έλκη και μυκητιάσεις.
Θεραπεία και Διαχείριση
Η θεραπεία εξαρτάται από το αίτιο:
- Η σύφιλη και η γονόρροια αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά (π.χ. πενικιλλίνη, κεφαλοσπορίνες).
- Ο έρπης αντιμετωπίζεται με αντιιικά φάρμακα (π.χ. ακυκλοβίρη).
- Οι βλάβες HPV μπορούν να αφαιρεθούν με χειρουργικές ή μη-χειρουργικές μεθόδους.
- Για την HIV λοίμωξη, η αντιρετροϊκή θεραπεία (ART) βελτιώνει την πρόγνωση και μειώνει τις στοματικές εκδηλώσεις.
Η πρόληψη παίζει ζωτικό ρόλο. Η χρήση προφυλακτικών κατά τη στοματική επαφή, η εκπαίδευση σχετικά με τα ΣΜΝ και η τακτική παρακολούθηση για άτομα υψηλού κινδύνου μειώνουν την πιθανότητα μετάδοσης.
